Filmoteka Muzeum

W Impulsatorach Robakowski odrzuca narracyjną formę filmową i funkcję przedstawieniową, w duchu swoich radykalnych wystąpień przeciwko iluzyjności tradycyjnego przekazu filmowego z lat 70., jak np. Test I, Próba II. Podobnie jak Impulsatory, te bezkamerowe filmy powstały w wyniku perforacji taśmy filmowej, wskutek czego w określony sposób przepuszcza ona światło lampy projektora, które „uwiecznia się” na siatkówce oka, wywołując powidoki. Przesuwanie się taśmy powoduje energetyczne migotanie, skierowane bezpośrednio do ciała widza, ponad jego wyobraźnią. Tętniący transowym rytmem impulsator staje się nowym psychofizycznym żywiołem.

Film ukazuje szereg relacji materiałowych i poddaje analizie najbardziej podstawowe bodźce, podkreślając doświadczaną przez zmysły materialność światła i dźwięku. Skłania także do refleksji nad uwarunkowaniami jej przekładu na nasze mentalne światy, poglądy i wyobrażenia. Film wpisuje się zatem w wyraźnie widoczną w twórczości Warsztatu Formy Filmowej (WFF) analityczną refleksję nad mechanizmami procesu poznawczego oraz nieadekwatnością „treści” ludzkiego umysłu do reprezentacji materialnego świata. W duchu Bezjęzykowej koncepcji semiologicznej filmu, Robakowski uwalnia zapis filmowy spod jarzma porządku znakowego, wskazując tym samym na „radykalne niezdeterminowanie” przekładu pomiędzy nimi.

W Impulsatorach artysta ponawia nominalistyczno-pragmatyczne starania o „oczyszczenie” sztuki filmowej z nawyków percepcji literackiej oraz wpływu tradycji idealistycznych i romantycznych. Film ten daje się odczytać jako gest, czy też opisywany przez Świdzińskiego czysto materialistyczny znak pusty (znak czysty), który dzięki swojemu całkowitemu odideologizowaniu zyskuje „znaczenia dopiero i zawsze od nowa, w konkretnym momencie i za każdym razem w specyficznym kontekście między-podmiotowej społecznej wymiany między ludźmi” (Verwoert 2007: 18).

W 1999 roku artysta pisał w Termogramach, że „wszelkie interesownie podjęte manipulacje natury politycznej, ale też technicznej doprowadziły do sfingowanej fotograficznej rzeczywistości cyfrowej”. W tym kontekście, zrealizowane w roku 2000 Impulsatory odwołują się do podobnych strategii, co wcześniejsze subwersywne działania filmowe artystów WFF, wymierzając jednak ostrze krytyki przeciwko nowej rzeczywistości „symulowanych obrazów binarnych”.

Opis na podstawie: J. Robakowski, Bezjęzykowa koncepcja semiologiczna filmu, zeszyt WFF nr 7, Łódź 1975; J. Robakowski, Termogramy – operacja na realności, 1999; Ł. Ronduda, Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009; J. Verwoert, Gesty na rzecz nowego życia, w: 1,2,3… Awangarda. Film/sztuka pomiędzy eksperymentem a archiwum, red. Ł. Ronduda, F. Zeyfang, Warszawa 2007.

(ŁM)